سیاست تثبیت نرخ ارز و تلاش برای کنترل تورم

تفاوت بازار رسمی و غیررسمی ارز

بازار غیررسمی ارز پوشش‌دهنده معاملات غیرمجاز ارز (قاچاق کالا و خروج غیرمجاز سرمایه) است و هزینه‌های اضافی انجام معاملات غیرقانونی را در بر دارد. بخش دیگری از معاملات ارز در بازار غیررسمی مربوط به معاملات سفته‌بازی و احتیاطی است که به‌شدت از عامل انتظارات و عوامل هیجانی و روانی متاثر می‌شود. در مقابل، تحولات نرخ ارز در بازار رسمی تحت تاثیر عوامل بنیادین اقتصادی نظیر جریان منابع و مصارف ارزی و انتظارات مربوط به آن است.

سیاست تثبیت نرخ ارز از اواخر سال ۱۴۰۱

با توجه به شرایط اقتصادی کشور، بانک مرکزی از اواخر سال ۱۴۰۱ تصمیم به اجرای سیاست تثبیت نرخ ارز گرفت تا از این طریق نرخ تورم و انتظارات تورمی را کنترل کند و امکان تعدیل تدریجی نرخ ارز متناسب با اقتضائات اقتصاد کلان فراهم شود.

کنترل رشد نقدینگی و کاهش نوسانات بازار ارز

بانک مرکزی از طریق تهیه و تنظیم برنامه پولی برای کنترل رشد نقدینگی و پایه پولی، اتخاذ سیاست‌های پولی آینده‌نگر در خصوص کنترل رشد کل‌های پولی و تنظیم مناسب نرخ‌های سود، کنترل رشد ترازنامه بانک‌ها، اصلاح نظام بانکی، ثبات بخشی به بازار ارز و پیش‌بینی‌پذیر کردن آن به دنبال کاهش مخاطرات تورمی رشد نقدینگی بوده است. این اقدامات موجب کاهش نوسانات بازار ارز و کنترل نرخ تورم شده است.

نرخ بهره به عنوان لنگر انتظارات تورمی در ایران کارآمد نیست

در فضای سیاستگذاری پولی متعارف، تغییرات نرخ ارز به‌صورت درون‌زا و در قالب رژیم‌های ارزی انعطاف‌پذیر شکل گرفته و نرخ بهره سیاستی به‌عنوان لنگر انتظارات تورمی بر نرخ ارز اثرگذار است. با این حال، در ایران ابزار نرخ بهره از کارآیی مناسبی در شکل‌دهی به انتظارات تورمی برخوردار نیست و بانک مرکزی برای شکل‌دهی به انتظارات تورمی، کنترل رشد نقدینگی را مورد توجه قرار داده است.

لزوم ایجاد بازار نقدی قوام‌یافته برای استفاده از ابزارهای مشتقه ارزی

در رابطه با پیشنهاد کاربرد ابزار معاملات فردایی برای مدیریت بازار ارز، لازم به اشاره است که استفاده از ابزارهای مشتقه مستلزم ایجاد بازار نقدی قوام‌یافته، مدیریت انتظارات و برقراری ثبات و آرامش در بازار رسمی است و بدون تحقق آنها، کارآیی ابزارهای مشتقه ارزی به عنوان مکانیزمی برای کاهش ریسک نرخ ارز با چالش مواجه خواهد شد.